OSI (Open Systems Interconnection) modeli, bilgisayar ağlarının ve iletişim protokollerinin tasarımını ve anlaşılmasını kolaylaştırmak amacıyla geliştirilmiş bir referans modelidir.
Network iletişiminde ortak bir dil olarak 1984 yılında kullanılmaya başlanmıştır. OSI modeli, ağ iletişimini yedi katmana böler ve her katmanın belirli bir işlevi vardır. Bu katmanlar, ağ iletişiminin farklı yönlerini ele alarak karmaşıklığı azaltır ve farklı donanım ve yazılım sistemlerinin birbiriyle uyum içinde çalışmasını sağlar. Her bir katman, alt katmandan hizmet alır ve üst katmana hizmet verir.
Gönderici her bir katmanda veriye (pakete) kendi bilgisini ekler. Alıcı da çıkarır. Ekleme işlemine enkapsülasyon, çıkarma işlemine de deenkapsülasyon adı verilir.
ㅤㅤㅤㅤㅤㅤ7- Application Layer (Uygulama Katmanı)
ㅤㅤㅤㅤㅤㅤ6- Presentation Layer (Sunum Katmanı)
ㅤㅤㅤㅤㅤㅤ5- Session Layer (Oturum Katmanı)
ㅤㅤㅤㅤㅤㅤ4- Transport Layer (Ulaşım Katmanı) ㅤㅤㅤ ㅤㅤㅤㅤㅤㅤ
ㅤㅤㅤㅤㅤㅤ3- Network Layer (Ağ Katmanı)
ㅤㅤㅤㅤㅤㅤ2- Data-Link Layer (Veri Bağlantı Katmanı)
ㅤㅤㅤㅤㅤㅤ1- Physical Layer (Fiziksel Katman)
( Acil Posta Sistemi Türkiye’de Neden Daha Pahalı ) kodlaması ile kolayca ezberleyebilirsiniz.
İçindekiler Tablosu
7- Uygulama Katmanı (Application Layer):
Kullanıcı uygulamaları ve ağ arasındaki iletişimi sağlar. Protokoller, dosya transferi, e-posta, uzaktan erişim gibi uygulamalara yönelik iletişimi destekler.
Kullanıcının “Google.com’u” çağırdığını Presentation katmanına bildirir. Presentation katmanından gelen paketi de uygulamada açıp kullanıcıya görüntüler. Kullanıcıya en yakın, kullanıcı dostu katmandır. Kullanıcının bilgisayar dili tercümanı gibidir.
Örnek: HTTP’nin (Hypertext Transfer Protocol) web tarayıcıları aracılığıyla veri alışverişini sağlaması. Bu katman, kullanıcıların ağa erişimini yönetir ve farklı uygulamalar arasında iletişimi sağlar.
SSH, telnet, FTP, TFTP, SMTP, SNMP, HTTP, DNS protokolleri ve tarayıcılar bu katmanda çalışır.
6- Sunum Katmanı (Presentation Layer):
Application katmanından gelen kullanıcının isteklerini yorumlayıp, alt katmanlara hazırlanmasını sağlar. Veri formatlarını çevirir, şifreleme ve sıkıştırma gibi işlemleri gerçekleştirir.
Bu katman, uygulamalar arasında veri formatlarını standartlaştırır. Gelen paketlerin kullanıcıya sunumu için de, burada hazırlanır.
Yollanan veriyi karşı bilgisayar tarafından anlaşılacağı formata çevirir. Bu sayede farklı programların birbirlerinin verisini kullanabilmesi mümkün olur.
GIF, JPEG, TIFF, EBCDIC, ASCII bu katmanda çalışır.
5- Session Katmanı (Session Layer):
İki cihaz arasındaki iletişim oturumlarını yönetir. Oturum başlatma, sürdürme ve sonlandırma gibi işlevleri içerir. Bu oturumun kopmaması, stabil olması, oturumda veri senkronizasyonu gibi görevleri vardır. Çakışmaları önler.
Bir bilgisayar birden fazla bilgisayarlarla aynı anda iletişim içinde olduğunda, gerektiğinde doğru bilgisayarla konuşabilmesini sağlar. Bu işlem, sunum katmanına yollanan verilerin farklı oturumlarla bölünmesi yoluyla gerçekleşir.
İletişimde problem olması halinde gönderilen verinin baştan komple gönderilmemesi için veriye checkpoint’ler koyar. Aksaklık halinde ne kadarı gönderilmediği tespit edilerek sadece o kısımı tekrar gönderir.
4- Taşıma Katmanı (Transport Layer):
Bu katman, veri iletimini yönetir ve kaynaktan hedefe güvenilir bir şekilde iletilmesini sağlar. Birincil görevi, paketin alıcıya ulaştığından emin olmaktır. Hata düzeltme ve veri bütünlüğü de bu katmanın sorumlulukları arasında yer alır.
Session katmanından gelen verileri, network katmanın daha iyi anlayabileceği şekilde küçük parçalara böler.Bu parçalara segment denir. Segment’leme görevi buranındır.
Alt ve üst katmanların eş zamanlı çalışabilmesini de sağlar. Bu işleme multiplexing denir. Web’de gezerken aynı anda download yapılabilmesinden bu katman sorumludur.
TCP, UDP, SPX protokolleri bu katmanda çalışır.
3- Ağ Katmanı (Network Layer):
Bu katmanda, veri paketlerinin bir kaynaktan hedefe yönlendirilmesi sağlanır. Yönlendirme, paketleme, adresleme ve trafik kontrolü bu katmanın sorumlulukları arasındadır.
Paketlerin hangi route (rota) üzerinden gideceğini belirler. Paketin hedefe ulaşımında birden fazla rota varsa doğrusuna karar vermekle sorumludur. Veriye IP adresi burada girer.
Verinin kalitesi (QoS — Quality of Service) de burada belirlenir. Ağ aşamasında mesajlar adreslenir ve mantıksal adresler fiziksel adreslere çevirilir.
Segment boyutlarını, Data-Link katmanının daha iyi anlayabileceği daha küçük segmentlere böler.
IP protokolü bu katmanda çalışır.
2- Veri Bağlantı Katmanı (Data Link Layer):
Bu katman, fiziksel katmanın sağladığı bağlantıyı güvenli hale getirmek ve hata kontrolü yapmakla ilgilenir. Çerçeveleme, hata algılama ve düzeltme, akış kontrolü gibi görevleri gerçekleştirir.
Gönderilen verilerin elektrik sinyallerine dönüştürülüp kabloya iletilmesini ve tersi yöndeki işlemi gerçekleştiren katmandır.
Network katmanından gelen segment’leri, Physical katmanda yola çıkabilecek şekilde frame’lere böler.
Yolda bozulma ihtimali olan frame’leri tespit etmek için frame’lere CRC (Cyclic Redundancy Check) bilgilerini ekler. Karşı bilgisayarda CRC bilgisi doğru okunuyorsa frame bozulmamıştır.
MAC bilgisi burada girer.
Ethernet ve PPP (Point-to-Point Protocol) bu katmanda çalışır.
1- Fiziksel Katman (Physical Layer):
Bu katman, verinin fiziksel ortama nasıl iletilip alınacağına odaklanır. Elektriksel, optik veya radyo frekans sinyallerini içerir. Kablolar, konektörler, hub’lar, repeater’lar gibi cihazlar bu katmanla ilişkilidir.
Aktarım katmanı, bitlerin iletiminden sorumludur. Paket içeriği dikkate alınmadan alıcıya teslim eder.
Bu katmanda pakete, paketin hangi sinyalle taşınacağı, bit’lerin ne şekilde dizileceği, konnektörlerdeki kaç pin ile çalışılacağı, adaptörün ne zaman veri gönderip alacağı, teslimatın başarı durumu gibi detayları tanımlar, pakete yazar.
Sizlerle birlikte bilgisayar ağları ve iletişim sistemleri dünyasının temel taşlarından biri olan OSI (Açık Sistemler Arası referans modeli) üzerinde bir yolculuğa çıktık ve OSI modelin karmaşık iletişim süreçlerini inceledik ve anlamaya çalıştık. Okuduğunuz için teşekkür ederim ve iyi çalışmalar dilerim.
Leave a Comment