İçindekiler Tablosu
Ağ topolojisi nedir?
Ağ topolojisi, bir bilgisayar ağı veya iletişim ağı içindeki cihazların ve bağlantıların düzenlenme şeklini ifade eder. Bu düzen, ağdaki cihazların nasıl bağlandığı, veri iletiminin nasıl yapıldığı ve bilgi paylaşımının nasıl gerçekleştiği gibi unsurları kapsar. Yani ağ topolojisi, ağın fiziksel ve mantıksal düzenini belirler.
Farklı ağ topolojileri, yıldız, halka, ağaç, mesh ve hibrit gibi, her biri belirli avantajlar ve dezavantajlar sunan ağ topolojisi yapılarını ifade eder. Bazı topolojiler;
Ortak Yol Topolojisi (BUS)
- Veri yolu topolojisi, tüm istasyonların omurga kablosu olarak bilinen tek bir kabloyla bağlanacağı şekilde tasarlanmıştır.
- Her bir düğüm ya saplama kabloyla omurga kablosuna bağlanır ya da doğrudan omurga kablosuna bağlanır.
- Bir düğüm ağ üzerinden bir mesaj göndermek istediğinde, ağ üzerinden bir mesaj gönderir. Ağda bulunan tüm istasyonlar, adreslenip adreslenmediğine bakılmaksızın mesajı alacaktır.
- Veri yolu topolojisi esas olarak 802.3 (ethernet) ve 802.4 standart ağlarda kullanılıyor.
- Bir veri yolu topolojisinin konfigürasyonu diğer topolojilere göre oldukça basittir.
- Omurga kablosu, mesajın tüm istasyonlara yayınlandığı “tek hat” olarak kabul edilmekte.
Bus topolojilerinin en yaygın erişim yöntemi CSMA‘dır ( Carrier Sense Multiple Access).
CSMA (Carrier Sense Multiple Access), veri bütünlüğünü korumak için veri akışını kontrol etmek amacıyla kullanılan bir medya erişim kontrolüdür. CSMA/CA (Carrier Sense Multiple Access with Collision Avoidance), iletim ortamının meşgul olup olmadığını kontrol ederek çarpışmayı önler ve meşgul olmayan bir ortamı bekleyerek veri iletimini gerçekleştirir.
CSMA/CD (Carrier Sense Multiple Access with Collision Detection) ise çarpışma tespitini kullanarak çarpışma durumunda veri aktarımını durdurur ve çarpışma sonrası veri gönderme işlemine başlar. Bu yöntemler, çeşitli durumlarda çarpışmaları azaltmaya odaklanırken, CSMA/CD çarpışmaların tespiti ve sonrasındaki kurtarma işlemlerine odaklanırken, CSMA/CA çarpışmaların önlenmesine odaklanır.
Bus Topolojisinin Avantajları
Düşük maliyetli kablo: Veri yolu topolojisinde düğümler doğrudan kabloya bağlanır, bu da ilk kurulum maliyetini düşürür.
Orta veri hızları: Koaksiyel veya bükümlü çift kablolar, genellikle 10 Mbps’ye kadar destekleyen veri yolu tabanlı ağlarda kullanılmakta.
Tanıdık teknoloji: Donanım bileşenlerinin kolay bulunur olması ve sorun gidermenin bilinirliği, topolojiyi tanıdıklaştırır.
Sınırlı arıza etkisi: Bir düğümdeki arıza, diğer düğümleri etkilemez.
Bus Topolojisinin Dezavantajları
Kapsamlı kablolama: Topoloji basit ancak çok fazla kablolama gerekiyor.
Zor sorun giderme: Kablo hatalarını tespit etmek için özel test ekipmanı gerekir ve kablolardaki bir arıza tüm iletişimi keser.
Sinyal girişimi: Eş zamanlı mesaj gönderiminde sinyaller çakışır.
Yeniden yapılandırma zorluğu: Yeni cihazlar eklemek ağı yavaşlatır.
Zayıflama: Sinyal kaybı iletişim sorunlarına yol açar ve tekrarlayıcılar sinyali yeniden oluşturmak için kullanır.
Halka (Ring) Topolojisi
Halka topolojisi veri yolu topolojisine benzer ancak uçları birbirine bağlıdır.
Önceki bilgisayardan mesajı alan düğüm, bir sonraki düğüme yeniden iletecektir.
Veriler tek yönde akar, yani tek yönlüdür.
Veriler sürekli olarak sonsuz döngü olarak bilinen tek bir döngüde akar.
Sonlandırılmış uçları yok. Her düğüm diğer düğüme bağlıdır ve sonlandırma noktası yok.
Halka topolojisinde veriler saat yönünde akar.
Halka topolojisinin en yaygın erişim yöntemi jeton geçişidir(token geçişi).
Token geçişi: Token’ın bir düğümden diğer düğüme aktarıldığı bir ağ erişim yöntemidir.
Token: Ağ çevresinde dolaşan çerçevedir.
Jeton Geçişi Nasıl Çalışır?
Bir jeton ağ üzerinde hareket eder ve hedefe ulaşana kadar bilgisayardan bilgisayara doğru gider.
Gönderen, adresi verilerle birlikte koyarak jetonu değiştirir.
Hedef adres eşleşene kadar veriler bir cihazdan diğerine gider. Belirteç hedef cihaz tarafından alındıktan sonra gönderene onay gider.
Halka topolojisinde taşıyıcı olarak bir tane token vardır.
Halka Topolojisinin Avantajları
Ağ Yönetimi: Arızalı cihazlar, ağ çökmeden ağdan çıkar. Bu, ağ performansını etkilemeden sorunlu cihazların müdahale edilebilirliğini sağlar.
Kullanılabilirlik: Ağ işletimi ve izlemeye yönelik çeşitli donanım ve yazılım araçları mevcuttur. Bu araçlar, ağın durumunu izlemek, performansını değerlendirmek ve gerektiğinde müdahale etmek için kullanılmaktadır.
Maliyet: Bükümlü çift kablolar, ekonomik ve kolay temin edilebilen bir kablo türüdür. Bu durum, kurulum maliyetinin düşük olmasını sağlar.
Güvenilirlik: İletişim sistemi, tek bir ana bilgisayara bağlı olmadığı için daha güvenilir bir yapıya sahiptir. Bu durum, ağın tek bir noktada çökme riskini azaltır ve genel güvenilirliği artırır.
Halka Topolojisinin Dezavantajları
Zor Sorun Giderme: Kablo hatalarını belirlemek için özel test ekipmanı gereklidir ve kablolardaki arızalar tüm iletişimi kesintiye uğratır.
Genel Arıza Etkisi: Bir düğümdeki arıza, tüm ağın etkilenmesine yol açabiliyor.
Yeniden Yapılandırma Zorluğu: Yeni cihazlar eklemek ağı yavaşlatır ve yapıyı yeniden düzenlemek çoğu zaman zor gelir.
Gecikme Artışı: İletişim gecikmesi, düğüm sayısıyla doğru orantılıdır. Yeni cihazların eklenmesi bu gecikmeyi artırır.
Yıldız (Star) Topolojisi
Yıldız topolojisi, her düğümün merkezi hub’a, anahtara veya merkezi bir bilgisayara bağlandığı bir ağ düzenlemesidir.
Merkezi bilgisayar sunucudur ve sunucuya bağlı çevresel aygıtlar istemcilerdir .
Bilgisayarları bağlamak için koaksiyel kablo veya RJ-45 kablolar vardır.
Hub’lar veya Switch’ler esas olarak fiziksel yıldız topolojisinde bağlantı cihazlarıdır .
Yıldız topoloji ağ uygulamasında en popüler topolojidir.
Yıldız Topolojisinin Avantajları
Etkin Sorun Giderme: Yıldız topolojisinde, sorun giderme veri yoluna göre daha etkilidir çünkü tüm istasyonlar merkezi bir ağa bağlıdır, bu da ağ yöneticisinin tek bir istasyona gitmesini gerektirir.
Ağ Kontrolü: Yıldız topolojisi karmaşık ağ kontrol özelliklerini kolayca uygulanır. Yapılan değişiklikler otomatik olarak kaydeder.
Sınırlı Arıza Etkisi: Her istasyon merkezi hub’a kendi kablosuyla bağlı olduğundan, bir kablodaki arıza tüm ağı etkilemez.
Tanıdık Teknoloji: Uygun maliyetli araçlarla çalıştığı için yıldız topolojisi, tanıdık bir teknolojidir.
Genişletilebilirlik: Hub üzerindeki açık portlara yeni istasyonlar eklenerek ağ kolaylıkla genişletilir.
Uygun Maliyet: Koaksiyel kablo gibi ucuz kablolar kullanıldığından, yıldız topolojisi uygun maliyetlidir.
Yüksek Veri Hızları: Yaklaşık 100 Mbps bant genişliği desteği sunar; Ethernet 100BaseT gibi yüksek hızlı Star topoloji ağları yaygındır.
Yıldız Topolojisinin Dezavantajları
Merkezi Noktanın Hassasiyeti: Merkezi hub veya anahtarın arızalandığında tüm ağ topoloji etkilenir.
Yüksek Yönetim Gereksinimi: Merkezi hub’ın yönetimi, bakımı ve yedeklenmesi gerektiğinden yönetim maliyetleri artar.
Tek Nokta Arızası: Ana bağlantı noktası olan hub veya switch, tek bir noktada arızalanır. Bu tüm ağın etkilenmesine yol açar.
Genişleme Sınırlamaları: Hub veya anahtar üzerindeki portların sınırlı olması, ağın genişletilmesini zamanla zorlaştırıyor.
Bağlantı Yoğunluğu: Merkezi noktada yoğun bir bağlantı trafiği olur, bu da veri iletimini yavaşlatıp veya ağ performansını etkiliyor.
Mesh Topolojisi
Mesh teknoloji, bilgisayarların çeşitli yedekli bağlantılar yoluyla birbirine bağlandığı bir ağ düzenlemesidir.
Bir bilgisayardan diğerine birden fazla yol vardır.
Merkezi iletişim noktası görevi gören switch, hub veya herhangi bir merkezi bilgisayar içermez.
İnternet ağ topolojisinin bir örneğidir.
Mesh topolojisi esas olarak iletişim hatalarının kritik bir sorun olduğu WAN uygulamaları için kullanılıyor.
Mesh topolojisi esas olarak kablosuz ağlar için kullanılıyor.
Bu topoloji bazı veri merkezlerinde ana sunucular arasındaki bağlantı hızını maksimuma çıkarmak üzere kullanılabilmektedir.
Mesh topolojisi şu formül kullanılarak oluşturulmuştur:
Kablo sayısı = (n*(n-1))/2;
Burada n, ağı temsil eden düğümlerin sayısıdır.
Mesh topolojisini iki kategoriye ayırabiliriz:
Tam Örgü Topoloji: Tam örgü topolojisinde, her bilgisayar ağdaki mevcut tüm bilgisayarlara bağlanır.
Kısmi Örgü Topoloji: Kısmi örgü topolojisinde, belirli bilgisayarların tümü değil, sık iletişim kurdukları bilgisayarlara bağlanır.
Mesh Topolojisinin Avantajları
Yüksek Güvenilirlik: Çoklu bağlantılar sayesinde, herhangi bir düğüm arızalandığında iletişim alternatif yollarla devam eder, böylece ağın sağlamlığı artırılıyor.
Esneklik ve Sağlamlık: Çoklu bağlantılar, ağın yapısal sağlamlığını artırır ve iletişim için birden fazla yol sağlar.
Yüksek Performans: Paralel iletişim yolları, yüksek performans ve verimlilik sağlar, veri transferinde hız ve esneklik sunar.
Düğümler Arası Doğrudan İletişim: Her düğümün diğer tüm düğümlerle doğrudan bağlantısı olduğundan iletişim hızlı ve etkilidir.
Ağdaki Tek Nokta Arızası Yoktur: Herhangi bir düğüm arızalandığında diğer düğümlerle olan doğrudan bağlantılar sayesinde iletişim aksamaz, bu da ağın sağlamlığını artırır.
Mesh Topolojisinin Dezavantajları
Yüksek Maliyet: Çoklu bağlantılar kurmak maliyetli olur. Özellikle büyük ölçekli ağlarda her düğümün diğer tüm düğümlere doğrudan bağlantı kurması gerektiğinde.
Yönetim Zorluğu: Her düğümün çoklu bağlantıları olduğunda yönetim ve izleme karmaşıklığı artırır.
Kablolama ve Kaynak Kullanımı: Tüm düğümlerin birbirine doğrudan bağlı olması, gerektirdiği kablo miktarını ve kaynakları artırır.
Yapısal Karmaşıklık: Büyük ölçekli ağlarda her düğümün diğerleriyle doğrudan bağlantısı olduğunda yapısal karmaşıklık artar, bu da ağın yönetimini ve bakımını zorlaştırır.
Ağaç Topolojisi
Ağaç topolojisi, veri yolu topolojisinin ve yıldız topolojisinin özelliklerini birleştirir.
Tüm bilgisayarların hiyerarşik bir şekilde birbirine bağlandığı bir yapı türüdür.
Ağaç topolojisinde en üstteki düğüm kök düğüm olarak bilinir. Diğer tüm düğümler kök düğümün alt öğeleridir.
Veri iletimi için iki düğüm arasında yalnızca bir yol vardır. Her bir düğümün bir üst düğüme (ebeveyn) ve bir veya daha fazla alt düğüme (çocuk) bağlı olduğu bir ebeveyn-çocuk hiyerarşisi oluşur.
Ağaç Topolojisinin Avantajları
Geniş bant iletimi desteği: Ağaç topolojisi esas olarak geniş bant iletimini sağlamak için kullanılır. Sinyaller zayıflamadan uzun mesafelere gönderilir.
Kolayca genişletilebilir: Yeni cihazı mevcut ağa ekleyebiliriz. Dolayısıyla ağaç topolojisinin kolaylıkla genişletilebilir olduğunu söyleyebiliriz.
Kolay yönetilebilir: Ağaç topolojisinde tüm ağ, yıldız ağları olarak bilinir. Kolaylıkla yönetilebilen ve bakımı yapılabilen segmentlere bölünmüştür.
Hata tespiti: Ağaç topolojisinde hata tespiti ve hata düzeltmesi çok kolaydır.
Sınırlı arıza: Bir istasyondaki arıza tüm ağı etkilemez.
Noktadan noktaya kablolama: Bireysel bölümler için noktadan noktaya kablolamaya sahiptir.
Ağaç Topolojisinin Dezavantajları
Zor sorun giderme: Düğümde herhangi bir arıza meydana gelirse, sorunun giderilmesi zorlaşır.
Yüksek maliyet: Geniş bant iletimi için gerekli olan cihazlar çok maliyetlidir.
Arıza: Ağaç topolojisi temel olarak ana veri yolu kablosuna dayanır ve ana veri yolu kablosundaki arıza genel ağa zarar verir.
Yeniden yapılandırma zor: Yeni cihazlar eklenirse yeniden yapılandırmak zorlaşır.
Network kategorisinde bu yazımızı da inceleyebilirsiniz.